علی احمد مشعل افروز و وحیدالله عزیزی، دیدبان شفافیت
در گزارش «صحت ثروت است؛ مراقبت از مهمترین سرمایه کشور» که سال گذشته از سوی دیدبان شفافیت نشر گردید و به اساس آن 184 مرکز صحی در هشت ولایت کشور مورد بازرسی قراگرفت، بیانگر وضعیت نامناسب، سوء مدیریت و وجود فساد گسترده در مراکز صحی بوده است.به اساس تقاضا مردم و رسیدگی به مشکلات در سکتور صحی، دیدبان شفافیت برنامه نظارت اجتماعی از مراکز صحی را در اوایل سال 1397 آغاز نمود. بر اساس این برنامه ناظرین محلی که آموزش های لازم را از سوی دیدبان شفافیت دریافت نموده اند از ارائه خدمات صحی در 6 مرکز مختلف ولایت کابل نظارت میکنند.
یافته های گزارش دیدبان از 184 مرکز صحی نشان دهنده وضعیت خراب دو-سوم تعمیر های مراکز بوده و بیش از نصف (53 فیصد) نیازمند به ترمیم عاجل بودند. چند نمونه مشکلات ساختاری از قبیل سقف سوراخ، تهداب ها و دیوار های ناقص و در حال فروریزی را شامل میشود. برعلاوه حفظ الصحه و نظافت ضعیف و نامناسب در 45 درصد مراکز صحی به مشاهده رسیده است. حد اقل یک چهارم مراکز صحی تشناب ندارند، حتی زمانیکه تشناب ها اعمار می گردند، از آن بشکل درست تنظیف و مراقبت صورت نمی گیرد. سروی نامبرده در هشت ولایت کشور صورت گرفته است کهبدخشان، تخار، بغلان، بلخ، ننگرهار، غزنی، کندهار، هرات و کابل را شامل میگردد.
با وجود مصرف میلیون ها دالر در سکتور صحی، خدمات همچنان قناعت بخش نمی باشد. سوئ مدیریت،وجود فساد گسترده و عدم امانتداری باعث گردیده است تا امراض عادی هم در کشور تداوی نگردد. ده میلیون افغان یا یک-سوم نفوس کشور دسترسی به خدمات اولیه صحی ندارند و یا هم در حد بسیار محدود از خدمات مستفید می گردند. در نتیجه یک تعداد زیاد از مردم برای تداوی به خارج از کشور رو آورده که باعث هدر رفتن پول هنگفت می گردد، جدا از اینکه بسیاری از آن ها مورد آزار و اذیت پولیس در پاکستان قرار گرفته و شماری دیگری هم شکار ترجمانان در شفاخانه های هند میگردد. آن هایکه توان مالی کمتر دارند به حال خود وا گذاشته شده اند.
با توجه به مشکلات فوق، دیدبان شفافیت برنامه نظارت اجتماعی از مراکز صحی را بطور آزمایشی در ولایت کابل آغاز نمود که بر اساس آن هشت ناظر محلی از شش مرکز صحی در شهر کابل و اطراف آن نظارت می نمایند. انتخاب این مراکز از سوی مردم و از لست که از طرف وزارت صحت عامه شریک ساخته شده صورت گرفته است. این ناظرین شاخص های اولیه مانند حاضر بودن داکتر در مرکز صحی در جریان اوقات رسمی، توزیع ادویه مناسب و قابل استفاده به مریضان و حفظ الصحه خود مرکز را نظارت می نمایند. علاقه و تعهد مردم به نظارت از ارائه خدمات صحی به منظور بهبود کیفیت خدمات امیدوار کننده است. نقیب الله سمیع که از مرکز صحی جامع مکروریان سوم نظارت میکند به ناظرین محلی گفت: «نظارت از خدمات صحی و کلینیک ها کمک میکند تا از بروز و شیوع امراض در جامعه خود جلوگیری کنیم.»
برنامهء نظارت اجتماعی دیدبان شفافیت افغانستان که در 9 ولایت کشور تطبیق می گردد موثر ثابت گردیده است. ذریعه این برنامه ناظرین محلی توسط دیدبان آموزش داده میشوند تا از ارایه خدمات در بخش های مختلف مانند مکاتب، محاکم، زیربنا، معادن و مراکز صحی در محله خود نظارت کنند.
